Głównym obowiązkiem agenta-pośrednika jest aktywne działanie na rzecz i w interesie zleceniodawcy w celu stworzenia mu możliwości zawierania umów z klientami. Agent może więc na przykład:
- wyszukiwać kontrahentów i skłaniać ich do zawarcia umowy ze zleceniodawcą,
- pomagać w kształtowaniu treści umów i przy ich redagowaniu,
- zaznajamiać potencjalnych kontrahentów z profilem działalności zleceniodawcy,
- przedstawiać i gromadzić oferty,
- sprawdzać zdolność kredytową i wypłacalność przyszłych kontrahentów.
Będąc biernym agent narusza obowiązek umowny, a co za tym idzie odpowiada za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania.
Natomiast głównym obowiązkiem agenta-przedstawiciela jest wyręczanie zleceniodawcy w określonych czynnościach prawnych zwłaszcza w zawieraniu umów na rachunek i w imieniu zleceniodawcy. Chodzi tu o umowy wszelkiego rodzaju (sprzedaży, o dzieło, najmu, przewozu itp.).
Obowiązkiem agenta w związku z wykonywaniem czynności wyłącznie na rzecz zleceniodawcy jest obowiązek ujawnienia tego stanu rzeczy na zewnątrz. Z tym obowiązkiem wiąże się z kolei obowiązek zleceniodawcy wydania agentowi dokumentu legitymującego go wobec partnerów.
Przekazywanie informacji zleceniodawcy
Agent ma obowiązek przekazywać wszelkie informacje mające znaczenie dla zleceniodawcy. Punktem odniesienia w tym przypadku jest treść i zakres obowiązywania umowy agencyjnej. Inny jest bowiem zakres informacji, jeśli umowa przewiduje działalność agenta na terenie jednego województwa, a inny, jeśli umowa przewiduje wykonywanie czynności na terenie miasta lub całego kraju.
Jeśli umowa agencyjna przewiduje obowiązek zawierania umów przez agenta-pełnomocnika, to będzie on zobowiązany do przekazywania informacji na temat liczby zawartych umów oraz ich treści. Przekazywanie informacji pozwala zleceniodawcy na ochronę jego interesów związanych z zawarciem i wykonaniem umowy. Skoro bowiem dłużnik odpowiada za szkody wyrządzone normalnymi następstwami swojego postępowania, to przekazywanie informacji powinno dotyczyć tylko wiadomości, których normalnym następstwem mogą być trudności przy zawarciu lub wykonaniu umowy przez zleceniodawcę z klientem.
Przy ocenie czy dana informacja powinna zostać przekazana uwzględnia się kryterium należytej staranności wynikającej z zawodowego działania agenta. Ponadto przekazywane powinny być te informacje, które nie są powszechnie dostępne, chyba że informacje sformułowano w języku obcym, którego dający zlecenie nie zna. Naruszenie obowiązku przekazywania informacji powoduje odpowiedzialność odszkodowawczą agenta.
Przestrzeganie wskazówek zleceniodawcy
Agent powinien także przestrzegać wskazówek zleceniodawcy. Obowiązek ten uważany jest za rozwinięcie obowiązku lojalności. Wskazówki zleceniodawcy nie mogą jednak zmieniać obowiązków stron, a ich przestrzeganie nie może wiązać się z dodatkowymi kosztami po stronie agenta. Dzieli się je na dwie kategorie: powinności oraz obowiązki zaniechania działania przez agenta. Przyporządkowanie do danej kategorii zależy od tego, czy dotyczą konkretnej umowy z klientem, czy też sposobu wykonania umowy agencyjnej.
Brak przestrzegania przez agenta wskazówek na ogół nie powoduje odpowiedzialności odszkodowawczej agenta. Agent może jednak utracić przysługujące mu z mocy umowy prawo do wynagrodzenia. Wyjątkiem jest sytuacja, w której agent mimo wskazówki nie zaniechał działania (np. zawarł umowę wbrew wskazówce zleceniodawcy). W takim przypadku agent ponosi także odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych. Agent powinien przestrzegać wskazówek lub przekazywać informacje niezwłocznie od momentu ich otrzymania.
Ochrona praw zleceniodawcy
Agent powinien także podejmować, w zakresie prowadzonych spraw, czynności potrzebne do ochrony praw zleceniodawcy. Ochrona praw polega w tym przypadku na przekazaniu zleceniodawcy informacji o roszczeniu osoby trzeciej wobec zleceniodawcy i wskazaniu pełnomocnika procesowego.
Dodatkowe wynagrodzenie agenta
Zasadniczo agentowi nie należy się wynagrodzenie za wykonywanie obowiązków, o których mowa. Tylko wtedy, gdy poniesione przez agenta wydatki związane z ochroną praw, przekazywaniem informacji, czy też z wykonywaniem wskazówek przekraczają zwykłą miarę, agent może żądać ich zwrotu. Strony mogą także ustalić dodatkowe wynagrodzenie za przekazywanie informacji przez zleceniodawcę lub spełnianie jego wskazówek.